Trosolwg
Mae ymchwilwyr sy'n gweithio o fewn y thema hon yn defnyddio amrywiaeth o ddulliau niwrowyddoniaeth ymddygiadol, niwroseicolegol a gwybyddol i astudio'r rhyngweithio rhwng iaith a gwybyddiaeth ar hyd oes. Mae prosiectau ymchwil yn cynnwys ymchwil lefel sylfaenol a thrafodol gyda babanod, plant ac oedolion uniaith a dwyieithog. Mae pynciau ymchwil cyfredol yn cynnwys datblygiad ffonolegol a geiriadurol, adnabod geiriau, prosesu semantig, llythrennedd, rhaglenni triniaeth ar gyfer affasia mewn pobl ddwyieithog, manteision gwybyddol dwyieithrwydd, preimio traws-iaith ac ymyrraeth mewn pobl ddwyieithog.
Affasia
Mae strôc yn aml yn arwain at aflonyddwch iaith sy'n amharu ar y gallu i gyfathrebu'n effeithiol a gweithredu mewn cymdeithas. Mae llawer o bobl yn y DU a ledled y byd yn ddwyieithog, ac mae niwed i'r ymennydd fel arfer yn effeithio ar y ddwy iaith. Fodd bynnag, prin yw'r astudiaethau a reolir yn dda i arwain y driniaeth o anhwylderau iaith dwyieithog. Mae'r prosiect hwn yn canolbwyntio ar "ddysgraphia caffaeledig", anhwylder iaith ysgrifenedig sydd ar wahanol ffurfiau. Bydd yn digwydd yng Ngogledd Cymru lle mae llawer o bobl yn ddwyieithog.
Dwyieithrwydd
Mae ymchwilwyr yn defnyddio amrywiaeth o ddulliau ymddygiadol, niwroseicolegol, a niwrowyddoniaeth wybyddol i astudio'r rhyngweithio rhwng dysgu dwy iaith neu fwy ar hyd oes. Mae prosiectau ymchwil cyfredol ar bobl ddwyieithog Cymraeg/Saesneg yn cynnwys: trawsieithu yn yr ystafell ddosbarth, datblygiad llythrennedd, normau dwyieithog ar gyfer datblygiad iaith o fabanod i oedolion ifanc, sut mae dwyieithrwydd yn effeithio ar drefniadaeth gweithgaredd yr ymennydd ar gyfer iaith plant bach, categoreiddio ac ystyr, manteision gwybyddol i ddwyieithrwydd , trin anhwylderau sillafu mewn affasia, effeithiau amddiffynnol dwyieithrwydd ar heneiddio a dementia. Mae astudiaethau eraill o fewn yr ysgol yn rhyngweithio â chynghorau lleol a busnes i archwilio agweddau anymwybodol tuag at waith a chyflogaeth yng Nghymru.
Language and cognitive development
Bangor has a number of developmental labs using cognitive neuroscience and behavioural techniques to study language and cognitive development in monolingual and bilingual infants, children, adolescents and adults. Topics include speech perception, word recognition, semantic priming, categorisation, imitation, grammatical processing, and the interaction between language and non-language domains such as memory and emotion. Other work has been conducted within a behaviour analysis framework including a new account of how early words are learned and how they drive categorisation of formally unrelated stimuli. Experimental tests of this theory have challenged existing behavioural theories of language and 'stimulus equivalence'.
Dyslecsia
Mae gan Brifysgol Bangor draddodiad hir o ymchwilio i ddyslecsia. Y Ganolfan oedd yr uned gyntaf o'i bath i'w sefydlu yn cyfuno ymchwil i ddyslecsia â gwaith clinigol, yn seiliedig ar waith sylfaen yr Athro Tim Miles OBE a ddechreuodd weithio ar Ddyslecsia yn y 1960au. Rydym yn parhau i weithredu Uned Dyslecsia ac mae gennym nifer o brosiectau integredig traws-grŵp ar y thema diffygion iaith. Mae Canolfan Dyslecsia Miles yn ganolfan arbenigol hunan-gyllidol, o fri cenedlaethol a rhyngwladol.
Iaith ac Emosiwn
Mae ymchwilwyr ym Mangor yn archwilio sut mae iaith yn rhyngweithio â phrosesau emosiynol-gymdeithasol ar hyd yr oes. Mae rhai o'r cwestiynau ymchwil yr ymdrinnir â hwy yn cynnwys: A yw emosiwn yn cael ei brosesu'n wahanol mewn iaith gyntaf yn erbyn ail iaith y dwyieithog? Ydy'r ymennydd yn prosesu emosiwn ac ystyr yn yr un ffordd? Sut mae datblygiad cymdeithasol yn dylanwadu ar ddatblygiad iaith? A yw geiriau emosiwn cadarnhaol a negyddol yn cael eu prosesu'n wahanol mewn pobl â phryder ac iselder a hebddynt? Sut mae agweddau a hunaniaeth ddiwylliannol yn rhyngweithio â chanfyddiad iaith? Mae nifer o wahanol labordai yn defnyddio amrywiaeth o niwrowyddoniaeth wybyddol a dulliau ymddygiadol i archwilio'r cwestiynau hyn mewn babanod, plant ac oedolion uniaith a dwyieithog.
Ìý